تغذیه و قوانین آن از دیدگاه طب سنتی ایران

یکی از اصول شش گانه حفظ تندرستی از دیگاه طب ایرانی، مساله"تغذیه" و "قوانین خوردن و آشامیدن" است.

اصول شش گانه حفظ تندرستی شامل: آب-هوا-خوردن و آشامیدن-احتباس و استفراغ(نگهداری مواد ضروری بدن و پاکسازی بدن از مواد زائد)-خواب و بیداری- اعراض نفسانی(حالات روحی)

در طب ایرانی، برای خوردن و آشامیدن، قوانین متعددی قرارداده شده است که در اینجا به آنها اشاره خواهیم کرد:

1-وقتی میل کامل به غذا دارید، غذا بخورید.

2-زمانی از غذا خوردن دست بکشید که هنوز میل به خوردن در شما هست.

3-زمانی که عصبانی و ناراحت هستید و یا حرکات بدنی زیادی داشته اید و یا خسته اید، غذا درست هضم نمی شود، در این حالت غذا نخورید.

4-چند نوع غذای مختلف را با هم در یک وعده مصرف نکنید.

5-بیش از اندازه غذا نخورید که احساس سنگینی کنید.

6-تا 2 ساعت بعد از غذا نخوابید. فاصله زمان مصرف شام تا خواب شبانه، حداقل دو تا سه ساعت باشد.

7-محل خوابیدن هوای معتدل داشته باشد.

8-پوشاندن بدن هنگام خواب، موجب هضم بهتر غذا می شود.

9-بلندی زیر سر هنگام خواب، به هضم غذا کمک می کند.

10-ده دقیقه پیاده روی آرام بعد از غذا، هضم را بهتر می کند.

11-اگر غذایی خورده اید و معده شما آن را هضم نکرده و همچنان احساس سنگینی سردل دارید، یک وعده غذا بخورید تا معده شما سبک شده و آن غذا هضم شود.

12-پیش از رفتن به حمام، غذا نخورید.

13-میوه را قبل از غذا (حدود 1 ساعت) میل کنید. (بهترین میوه ها آنهایی هستند که خاصیت غذایی دارند مانند سیب، انجیر، انگور و خرما( در شهرهایی که به خوردن خرما عادت دارند )

14-هنگام غذا خوردن و بعد از آن، تا زمانی که معده شما سبک نشده است، آب نخورید.

15-از یک ساعت قبل از غذا تا 1ساعت و نیم بعد از غذا خوردن ماست، سالاد، ترشی و هر گونه دسر و نوشیدنی پرهیز کنید.

16-نان گندم سبوس دار مصرف کنید.

17-غذاهایی را که از نظر قوام رقیق و غلیظ هستند را با هم نخورید، مانند سوپ و آش

18-زیاد خوردن غذاهای خشک(ماهی دودی و گوشت های سرخ شده)، بدن را ضعیف کرده و رنگ صورت را تیره می کند.

19-مصرف زیاد غذاهای تند و یا شور، به معده و چشم آسیب می رساند.

20-خوردنی هایی که طبع سردی دارند، مانند کاهو، کدو و خیار را با مصلح یا تعدیل کننده آن مانند سکنجبین، دارچین، پونه و یا آویشن میل کنید.

21-غذاهای غلیظ به به دلیل سختی هضم، موجب بروز مشکلاتی در بدن می شوند (این غذاها مانند کله پاچه، حلیم، لازانیا و پیتزا می باشد). اگر مجبور به خوردن آنها شدید آن را با مصلح مانند لیمویی تازه، رب انار شیرین، زیتون پرورده و دارچین میل کنید.

22-در زمستان بهتر است بیشتر غذاها از حبوبات و سبزی تشکیل شده باشد.

23-در فصل تابستان، غذاهای لطیف و سبک که طبع خنکی دارند میل کنید.

24-بعد از میوه بخصوص میوه ای که رطوبت زیاد دارد(مانند خیار)، نیز بعد از حلوا و غذاهای گرم، آب سرد ننوشید.

25-بهترین آب، برای فردی با مزاج معتدل، آبی است که در سردی، معتدل باشد. آب خیلی سرد به اعضای تنفسی و عصبی آسیب می رساند.

26-خوردن آب در شب بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب، برای افراد رطوبتی مزاج، مضر است.

27-خوردن آب یخ، هنگامی که بدن گرم و عرق دار باشد، سبب ایجاد برونشیت و سینوزیت های مزمن می شود.

28-صبح ناشتا که معده شما گرم است آب سرد نخورید، هر چند عطش داشته باشد چون موجب کاهش و نهایتا سرکوبی حرارت غریزی بدن می شود.

منبع:

*ابن سینا: کتاب کلیات قانون

*رازی: کتاب خلاصه التجارب

*عقیلی خراسانی:کتاب خلاصه الحکمه