استرس، فشاری است که در اثر تغییرات ایجاد شده در محیط به بدن تحمیل می شود.

هیچ انسانی نیست که در طول زندگی خود، استرس را تجربه نکرده باشد؛ مشکلات مالی، کارهای زیاد و ناتمام، روابط متشنج با همسر و فرزندان، ابتلا به بیماری، همگی مسایلی هستند که می توانند سبب بروز استرس در هر فردی شوند.

برخی از باورهای انسان نیز تنش و فشارهای روانی ایجاد می کند، زمانی که شخصی به طور مداوم دچار استرس باشد، بر تمامی اعضای بدن او به ویژه سیستم ایمنی بدن، فشار زیادی وارد می شود و توان فرد را در مقابله با بیماری ها کاهش می دهد و در صورتی که فرد راهکارهای مقابله با آن را نداشته باشد، دچار افسردگی، بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها و حتی کاهش طول عمر می شود.

گریز از استرس اجتناب ناپذیر است، اما مهارت های پیشگیری و مدیریت استرس می تواند به ما کمک کند تا نسبت به آن سازش پیدا کنیم یا وضعیت را تغییر دهیم.

نشانه های استرس:

نشانه فیزیکی: درد در قفسه سینه، فشارخون، تپش قلب، تنگی نفس، مشکلات گوارشی روده و معده، انقباض عضله، سردرد، بیماری قلبی و عروقی، آلرژی، کاهش یا افزایش وزن، بیخوابی و بدخوابی، خستگی، بیماری های پوستی، اختلال در کارکرد جنسی، تیک، لکنت زبان، تعریق، دردهای عضلانی و کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن از جمله نشانه های فیزیکی استرس است.

نشانه عاطفی: افسردگی، خشم و عصبانیت، بدبینی، احساس درماندگی، نبود تمرکز، کاهش اعتماد به نفس، عواطف خارج از کنترل، احساس گناه، شرم و بی تفاوتی از نشانه های عاطفی استرس است.

نشانه رفتاری: تمایل به اعتیاد، کاهش خلاقیت، تغییر الگوی خواب، ضعف در مدیریت زمان، کاهش علاقه به جنس مخالف، قضاوت ضعیف، ناتوانی در ابراز احساسات و واکنش بیش از اندازه از نشانه های رفتاری استرس است.

با رعایت و به کارگیری روش های مقابله با استرس و فشارهای روانی، می توانیم علاوه بر حل یا کاهش مشکلات به آرامش پایدارتری دست یابیم.

راهکارهای پیشگیری و مدیریت استرس و فشارهای روانی

ü به خداوند توکل کرده و شاد زندگی کنیم.

ü همواره ورزش و قدم زدن به ویژه در پارک و طبیعت را در برنامه روزانه خود قرار دهیم.

ü پس از یک روز پرتنش و فشار زیاد روانی، دوش بگیریم.

ü مصرف قهوه، چای، نوشابه های گازدار و غذاهای چرب را محدود کنیم.

میوه هایی نظیر پرتقال، توت فرنگی، سیب و کیوی بخوریم؛ در وعده های غذایی خود از سبزی هایی مانند نخودسبز، هویچ، کرفس، کلم، جوانه و غلات مصرف کنیم؛ حبوبات، لبنیات مانند شیر، ماست و دوغ و همچنین تخم مرغ و ماهی بیشتر مصرف کنیم.

ü در زمان مناسب به موسیقی های آرامش بخش و ملایم گوش دهیم.

ü اگر تحت فشار روانی بسیاری هستیم، در برابر گریه مقاومت نکنیم.

ü کارهای خود را برنامه ریزی و اولویت بندی کنیم تا از سردرگمی رهایی یابیم.

ü معاشرت با افراد پراسترس را محدود کرده و بیشتر با افراد شاد معاشرت کنیم.

ü در مفابل خواست های نا به جای دیگران، قاطعانه «نه» بگوییم.

ü در مورد مشکلات و نگرانی های خود با یک فرد مورد اعتماد صحبت کنیم./ا.کشاورزی

«لیلا قربانی» کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز