گردآورندگان:

حرکت وسکون در جهت حفظ سلامتی افراد اهمیت دارد.

منظور از هر فصل تعریفی است که اطباء آن را بیان تغییراتی که در فصول مختلف در طبیعت رخ می دهد، بر انسان نیز به عنوان جزئی از آن تأثیر می گذارد. توجه به این تغییرات و تدابیر خاص هر فصل در طب سنتی و آداب و رسوم ایرانی جایگاه خاصی داشته است.

رعایت اصول ضروری ششـگانه ( سته ضروریه) از جمله تغذیه، خواب و بیداری کرده اند، که با زمان نجومی فصول کاملاً منطبق نیست.

در تعریف اطباء ویژگی فصل پاییز، زردی برگ درختان، روزهای گرم و شب های سرد است.

مزاج فصل پاییز سرد وخشک است و خشکی بیشتری نسبت به تابستان دارد.در پاییز تولید سودا افزایش داشته و به همین دلیل این فصل مناسب سن کهولت ( بین 40 تا 60 سالگی) نیست. شیوع بیماری ها در این فصل بسیار زیاد است. یکی از دلایل آن اختلاف دمای شب و روز است.

بیماری های شایع در این فصل بروز افسردگی، بیماری های پوستی مانند اگزما،سکته مغزی و درد طحال است.

در طب سنتی دستورات خاصی تحت عنوان "تدابیر" برای هر فصل ارائه شده است و رعایت آن ها سبب می شود تا عوارض ناشی از این تغییرات به حداقل برسد.لازم به ذکر است که این تدابیر برای افراد سالم است و در صورت وجود هر بیماری، تدابیر خاص توسط پزشک ارائه می شود.

تدابیر :

1- استفاده از غذاهای با مزاج گرم مثل گوشت بره و مرغ

2- استفاده از شیرینی های طبیعی مانند انواع حلوا و خوراکی های حاوی شکر، مغز بادام و پسته. مصرف خرما فقط در مناطقی که خرما رویش دارد، توصیه می شود.خوردن خرما در حد زیاد در منطق دیگر بشدت سودا زاست.

3- خوردن میوه های مناسب مثل به، سیب، گلابی،انار و انگور شیرین. لازم بذکر است مصرف زیاد میوه های آبدار مانند خیار در این فصل توصیه نمی شود.

4- پرهیز از غذاهای مجفف مانند غذاهای حاوی بادمجان، عدس.

5- پرهیز از مصرف انواع برنج، گوشت گاو و سرخ کردنی ها

6- اجتناب از نوشیدن آب سرد

7- خودداری از خوابیدن در مکان های سرد. این کار می تواند احتمال بروز زکام را افزایش بدهد.

8- تفریح و سرور و زدودن غم و اندوه( همانطور که قبلاً ذکر شد، شیوع افسردگی در این فصل زیاد است).

9- بکاربردن عطریات خوش بو مانند عطر گل محمدی در جهت تقویت روح

10- اجتناب از برهنه بودن سر در هوای آزاد( پیشگیری از زکام)

11- پرهیز از استحمام با آب سرد

12- استحمام روزانه یا یک روز در میان با آب نیم گرم برای جلوگیری از خشکی پوست

13- بکارگیری روغن هایی مانند بنفشه و بادام جهت رطوبت بخشی به پوست

14- پرهیز از افراط در آمیزش جنسی

15- عدم استفاده از مسهلات قوی، فصد و حجامت ، قی کردن و هر کاری که سبب کاهش خون و خشکی بدن می شود.

16- خواب مناسب چرا که بیدار ماندن زیاد نیز سبب خشکی بیشتر می شود.

17- پرهیز از خوابیدن با معده پر

بکارگیری روش مناسب برای پاکسازی( با نظر پزشک متخصص طب سنتی) تا از تجمع بیش از حد مواد زائد در زمستان جلوگیری شود.البته پاکسازی برای همه افراد توصیه نمی شود.

منابع :

1- ابن سینا، حسین، القانون فی الطب

2- جرجانی، سید اسماعیل، ذخیره خوارزمشاهی

3- گیلانی، محمد کاظم، حفظ الصحه ناصری

4- عقیلی خراسانی، محمد حسین، خلاصه الحکمه